Obowiązująca od 1 lipca 2015 r. nowa definicja środków zastępczych nie rozwiązuje problemu przeciwdziałania dostępności dopalaczy, uważa prof. Czesław Kłak, Dyrektor Kolegium Prawa oraz Podkarpackiego Centrum Kryminalistyki, Kryminologii i Medycyny Sądowej WSPiA. Jego zdaniem należy wprowadzić do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii inną definicję środka zastępczego, bez odwoływania się do wykazu substancji zabronionych.
Prof. Czesław Kłak z WSPiA swoje propozycje zmian w przepisach dotyczących walki z dopalaczami zaprezentował w opinii prawnej przygotowanej dla Senackiego Zespołu ds. Ochrony Konsumentów. Opinia przedstawia kierunki zmian obowiązujących rozwiązań prawych dotyczących przeciwdziałania wprowadzania do obrotu tzw. dopalaczy. Opinia została przygotowana w ramach badań prowadzonych przez Wyższą Szkołę Prawa i Administracji w zakresie nowych związków psychoaktywnych i odpowiedzialności karnej w tym zakresie.
Prof. Czesław Kłak, swoje propozycje przedstawił podczas Panelu Eksperckiego zorganizowanego w siedzibie Najwyższej Izby Kontroli w Warszawie. Przedmiotem seminarium były dopalacze, jako środki zawierające nowe substancje psychoaktywne oraz regulacje prawne w obszarze zwalczania dostępności dopalaczy. Podczas dyskusji poruszono także temat dostępności dopalaczy w kontekście postępowań administracyjnych i egzekucyjnych, zagrożeń związanych ze stosowaniem dopalaczy oraz dopalaczy, jako problemu społecznego i medycznego.
W wystąpieniu inaugurującym Panel Ekspertów prof. Czesław Kłak zwrócił uwagę na fakt, iż obowiązująca od 1 lipca 2015 r. nowa definicja środków zastępczych nie rozwiązuje problemu przeciwdziałania dostępności dopalaczy. Jego zdaniem w obecnym stanie prawnym możliwa jest sytuacja wprowadzenia do obrotu nowego produktu, bardzo szkodliwego dla zdrowia, stwarzającego realne zagrożenie dla życia, którego uznanie za środek zastępczy w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii będzie bardzo utrudnione. Problemem jest także to, że wytwarzający oraz wprowadzający do obrotu taką substancję nie poniosą odpowiedzialności na postawie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Taka sytuacja jest niepożądana, dlatego też prof. Czesław Kłak zaproponował autorskie rozwiązanie problemu dopalaczy w Polsce. Jego zdaniem należy wprowadzić do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii inną definicję środka zastępczego, bez odwoływania się do jakiegokolwiek załącznika czy wykazu substancji zabronionych (niebezpiecznych).
Dyrektor Kolegium Prawa WSPiA uważa, że dla skutecznej walki z problemem dopalaczy w Polsce ważne jest, aby definicja środka zastępczego obejmowała każdą substancję, która nie znajduje się legalnie w obrocie (nie została dopuszczona do obrotu), zawierającą substancję psychoaktywną, używaną zamiast lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancje psychotropowe.
Jak zaznaczył prof. Czesław Kłak przyjęcie takiej definicji, umożliwi eliminowanie z obrotu każdej substancji, która stanowić może zagrożenie dla życia lub zdrowia człowieka. Dotyczyć to będzie wszystkich produktów mających charakter psychoaktywny – z wyłączeniem leków i innych legalnych produktów – których przepisy nie dopuszczają wyraźnie do obrotu.
Prof. Czesław Kłak wskazuje również, że należy wprowadzić odpowiedzialność karną za wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu, a także udzielanie i posiadanie środków zastępczych. Pamiętajmy, że niejednokrotnie są to substancje o wiele bardziej szkodliwe niż te, które są zabronione jako środki odurzające lub substancje psychotropowe. Obecnie rozwiązania prawne w tej materii są dalece niewystarczające – zaznacza prof. Czesław Kłak z WSPiA.
Wyższa Szkoła Prawa i Administracji od wielu lat zajmuje się badaniami dotyczącymi prawnych aspektów walki z dopalaczami. Uczelni była organizatorem m.in. ogólnopolskich i międzynarodowych konferencji poświęconych problemowi dopalaczy. Konferencje odbyły się w ramach Podkarpackiego Forum Kryminalistyki. Wzięli w niej udział sędziowie, prokuratorzy, funkcjonariusze Policji i Straży Granicznej, pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a także Służby Więziennej.
W grudniu 2015 r. w WSPiA odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa, której tematem była m.in. ocena skuteczności rozwiązań prawnych w obszarze przeciwdziałania wprowadzania do obrotu dopalaczy, z udziałem funkcjonariuszy Policji i Służby Penitencjarnej Ukrainy oraz Słowacji. WSPiA organizuje także szkolenia dla nauczycieli w zakresie rozpoznania i przeciwdziałania uzależnieniom, jak również zagrożenia dopalaczami w Polsce i woj. podkarpackim. Prof. Czesław Kłak prowadzi także zajęcia dla słuchaczy Podkarpackiej Młodzieżowej Akademii Prawa i Bezpieczeństwa nt. zagrożenia przestępczością narkotykową oraz dopalaczami.
